Dofinansowanie starostów do wynagrodzeń pracowników - Ustawa Antykryzysowa

Zgodnie z ustawą z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, o dofinansowanie starosty na podstawie art. 15zzb, mogą ubiegać się przedsiębiorcy w rozumieniu art. 4 ust. 1 lub 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, zgodnie z którym przedsiębiorcą jest:

•   osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą, oraz;
•   wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej,

oraz mogący zostać zakwalifikowani na gruncie ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców jako:

•   MIKROPRZEDSIĘBIORCA – to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz,

b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro;

•   MAŁY PRZEDSIĘBIORCA – to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą;

•  ŚREDNI PRZEDSIĘBIORCA - to przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

a) zatrudniał średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

b) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 43 milionów euro i który nie jest mikroprzedsiębiorcą ani małym przedsiębiorcą.

Przedsiębiorca ubiegający się o dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników przez starostę, oprócz konieczność zakwalifikowania siebie jako mikroprzedsiębiorcy, małego przedsiębiorcy lub średniego przedsiębiorcy (kryteria kwalifikacji przedsiębiorcy do wskazanych typów przedsiębiorców – patrz Pytanie nr 1), musi ponadto spełniać kryterium spadku obrotów gospodarczych.

Ustawa definiuje SPADEK OBROTÓW GOSPODARCZYCH jako:

•   zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po dniu 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego;
•   za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Najniższe kwoty dofinansowania są udzielane w przypadku gdy ustalony na podstawie powyższej definicji spadek obrotów gospodarczych przekracza 30%. Im wyższy spadek obrotów gospodarczych tym istnieje możliwość uzyskania wyższego dofinansowania (progi dofinansowania – patrz Pytanie nr 4).

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw zakłada, że przedsiębiorca może uzyskać dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne następujących podmiotów:

• pracowników przedsiębiorcy, rozumianych jako osoby fizyczne, które zgodnie z przepisami polskiego prawa pozostają z pracodawcą w stosunku pracy;
• osób zatrudnionych u przedsiębiorcy na podstawie umowy o pracę nakładczą lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
• osób które wykonują pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną, jeżeli z tego tytułu podlega obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.

Wysokość udzielanego dofinansowania przez starostę jest uzależniona od wartość spadku obrotów gospodarczych (definicja spadku obrotów gospodarczych – patrz Pytanie nr 2) i przedstawia się następująco:

•   w przypadku spadku obrotów gospodarczych wynoszącego co najmniej 30% – może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę w rozumieniu ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, zwanego dalej „minimalnym wynagrodzeniem”, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy (1.300,00 zł brutto) w odniesieniu do każdego pracownika;
•   w przypadku spadku obrotów gospodarczych wynoszącego co najmniej 50% – może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy (1.820,00 zł brutto), w odniesieniu do każdego pracownika;
•   w przypadku spadku obrotów wynoszącego co najmniej 80% – może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń, jednak nie więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy (2.340,00 zł brutto) w odniesieniu do każdego pracownika.

Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw przewiduje, iż dofinansowanie jest udzielane na okres:

•  od dnia złożenia wniosku przedsiębiorcy o udzielenie dofinansowania zgodnie z art. 15zzb ust. 10 ustawy, oraz;
•  nie dłuższy niż 3 miesiące.

Należy również zwrócić uwagę, iż ustawa otwiera furtkę do umożliwienia rządowi przedłużenia wyżej wskazanego maksymalnego okresu udzielenia przedsiębiorcom dofinansowania na podstawie art. 15zzb ustawy. Nie mogąc ocenić w chwili obecnej skali negatywnych skutków gospodarczych epidemii wirusa SARS-CoV-2, w ustawie przewidziane zostało uprawnienie Rady Ministrów do przedłużenia wskazanego wyżej maksymalnego okresu 3 miesięcy w drodze rozporządzenia, uwzględniając okres obowiązywania stanu epidemii oraz skutki nim wywołane. W przypadku gdy stan epidemii będzie się znacząco przedłużał, a negatywne skutki gospodarcze pogłębiać, być może będzie istniała szansa na to, iż rząd zdecyduje się na wydłużenie okresu w jakim przedsiębiorca będzie otrzymywał dofinansowanie do wynagrodzeń swoich pracowników na podstawie art. 15zzb ustawy.

Ujęta w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, częstotliwość wypłaty dofinansowania zakłada, iż jest ono wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę:

•   oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych zawartą ze starostą umową na udzielenie dofinansowania (umowa pomiędzy starostą a przedsiębiorcą – patrz Pytanie nr 7), oraz;
•   kosztach wynagrodzeń każdego z tych pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.

Należy jednak mieć na względzie, iż wyżej wskazane oświadczenie przedsiębiorca składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zagrożonych karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8).

Przedsiębiorca, który spełnia kryteria otrzymania dofinansowania na podstawie art. 15zzb ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (kryteria dofinansowania - patrz Pytanie nr 1 i Pytanie nr 2), powinien złożyć wniosek do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

Wniosek o przyznanie dofinansowania powinien zawierać oświadczenia przedsiębiorcy o:

•   wystąpieniu u przedsiębiorcy spadku obrotów gospodarczych w wysokości, o których mowa powyżej, w następstwie wystąpienia COVID-19;
•   braku przesłanek do ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, o których mowa w art. 11 lub art. 13 ust. 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe;
•   niezaleganiu w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.;
•   posiadaniu statusu mikroprzedsiębiorcy, małego albo średniego przedsiębiorcy;
•   zatrudnianiu pracowników objętych wnioskiem;
•   wysokości wynagrodzenia każdego z pracowników objętych wnioskiem i należnych od tego wynagrodzenia składek na ubezpieczenia społeczne;
•   numerze rachunku bankowego albo numerze rachunku prowadzonego w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej właściwego dla prowadzonej działalności gospodarczej.

Przepisy ustawy antykryzysowej nie nakazują przedsiębiorcy załączania do wniosku żadnych dokumentów, przy czym należy pamiętać, iż wskazane powyżej oświadczenia składane są pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń (zagrożonych karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8)  i w tym zakresie przedsiębiorca jest zobowiązany do zawarcia swoim wniosku następującej klauzuli: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”, a klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

Mając na względzie, iż dofinansowanie obejmuje część kosztów przedsiębiorcy w zakresie wynagrodzeń pracowników, we wniosku należałoby zawrzeć szczegółową listę pracowników, których wynagrodzenia miałyby zostać objęte dofinansowaniem.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, starosta podpisuje z przedsiębiorcą umowę na dofinansowanie w której ujęta jest lista pracowników, których wynagrodzenia i koszty składek na ubezpieczenie społeczne będą dofinansowane przez okres nie dłuży niż 3 miesiące.

Biorąc pod uwagę, iż wynagrodzenia pracowników mogą przedstawiać różne wysokości w zależności od danego miesiąca, przewidziano, iż dofinansowanie jest wypłacane comiesięcznie, po uprzednim przedstawieniu przez przedsiębiorcę kosztów wynagrodzeń każdego z  pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.

Niezależnie od obligatoryjnych elementów wniosku wskazanych w art. 15zzb ust. 10 ustawy, można się również spodziewać, że powiatowe urzędy pracy opublikują na swoich stronach internetowych bardziej szczegółowe wytyczne w zakresie formy i treści wniosku oraz procedury jego składania w urzędzie.

Przedsiębiorca, który otrzyma dofinansowanie w zakresie części kosztów wynagrodzeń i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne pracowników objętych umową na dofinansowanie zawartą ze starostą, będzie zobowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych tą umową przez okres dofinansowania oraz, po zakończeniu dofinansowania, przez okres równy temu okresowi.

W przypadku niedotrzymania warunku, o którym mowa powyżej, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu dofinansowania bez odsetek, proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty

Mając na względzie, iż omówiony powyżej sposób pomocy przedsiębiorców w obliczu kryzysu związanego z wprowadzonym stanem epidemii zakażeniami wirusa SARS-CoV-2 nie jest jedynym narzędziem pomocy dla polskich przedsiębiorców przewidzianym w ustawie z dnia 31 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, należy rozważyć czy przedsiębiorca korzystający z innych form dofinansowania na podstawie ustawy może również zostać beneficjentem dofinansowania udzielanego przez starostę na podstawie art. 15zzb tej ustawy.

Zgodnie z art. 15zzb ust. 12 ustawy, przedsiębiorca nie może otrzymać dofinansowania w części, w której te same koszty zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych. Należy jednak stwierdzić, iż zasada opisana w wyżej zacytowanym przepisie pozostawia w tym zakresie spore wątpliwości, w tym w szczególności co ustawodawca rozumie poprzez „te same koszty które zostały albo zostaną sfinansowane z innych środków publicznych”.

Tytułem przykładu, przedsiębiorca jest uprawniony do uzyskania na podstawie art. 15g ustawy dofinansowania wynagrodzeń pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Czy w związku z powyższym przedsiębiorca jest uprawniony do złożenia wniosku do starosty o dofinansowanie tej części kosztów wynagrodzeń pracowników i odprowadzanych od nich składek na ubezpieczenia społeczne, która nie została sfinansowana ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych? Czy jednak pojęcie „tych samych kosztów” odnosi się do niemożliwości udzielenia dofinansowania przez starostę w zakresie tych samych pracowników którzy stanowili już podstawę uzyskania dofinansowania na podstawie innych przepisów ustawy? Istnieje również możliwość interpretacji art. 15zzb ust. 12 ustawy zgodnie z którą wysokość przyznanego świadczenia w ramach dofinansowania starosty będzie korygowana/pomniejszana o wartość otrzymanego wsparcia z innych środków publicznych (np. z uwagi na przestój ekonomiczny lub obniżenie wymiaru czasu pracy).

Przeciwko interpretacji art. 15zzb ust. 12 ustawy wskazującej, iż nie ma możliwości udzielenia dofinansowania przez starostę w zakresie tych pracowników, którzy stanowili podstawę uzyskania dofinansowania wynagrodzeń pracowników na podstawie innych przepisów ustawy, świadczy konstrukcja przepisu art. 15g ust. 18, zgodnie z którym „przedsiębiorca może otrzymać pomoc z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych wyłącznie w przypadku, jeśli nie uzyskał pomocy w odniesieniu do tych samych pracowników w zakresie takich samych tytułów wypłat na rzecz ochrony miejsc pracy.” Można zatem wysnuć wniosek, iż gdyby ustawodawca chciał odnieść się w art. 15zzb ust. 12 ustawy do braku możliwości uzyskania podwójnego dofinansowania na koszty związane z wynagrodzeniem tego samego pracownika, uregulowałby tę kwestię w sposób tożsamy jak w art. 15g ust. 18 ustawy.

Należy jednak pamiętać, iż projekt ustawy był przygotowywany w bardzo szybkim tempie a proces legislacyjny również nie przewidywał czasu na dokładne rozważenie wszystkich nieścisłości w ustawie, wobec czego sugerowanie się zasadą stosowania przez ustawodawcę jednolitych technik prawodawczych może okazać się w tym przypadku podstawą do wysnuwania błędnych wniosków interpretacyjnych.

Przyjąć jednak należy, iż nawet w przypadku interpretacji art. 15zzb ust. 12 ustawy w ten sposób, że nie przeciwstawia się on w sposób jednoznaczny finansowaniu wynagrodzeń pracowników z różnych źródeł, to łączenie dofinansowań uniemożliwia treść zacytowanego powyżej art. 15g ust. 18 ustawy. W związku z powyższym uznać należy, iż nie jest możliwe łączenie dofinansowania na część wynagrodzeń pracowników na podstawie wniosku do starosty (art. 15zzb) i dofinansowania drugiej części wynagrodzeń tych samych pracowników wypłacanego przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 15g).

Należy wskazać, iż dofinansowanie udzielane na podstawie art. 15zzb ustawy jest kwalifikowane jako pomoc publiczna mająca na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, o której mowa w Sekcji 3.1 Komunikatu Komisji – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 („Komunikat”).

Zgodnie z treścią Komunikatu, wyżej wskazana pomoc publiczna może być udzielona pod warunkiem, że:

• przedsiębiorca na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187/1 z 26.06.2014 r. ze zm.);
• pomoc będzie udzielana nie później niż do 31 grudnia 2020 r.;
• pomoc przyznana przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w zakresie przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych uwarunkowana jest jej nie przeniesieniem w części lub w całości na producentów surowców i nie jest ustalana na podstawie ceny lub ilości produktów zakupionych od producentów surowców lub wprowadzonych na rynek przez zainteresowane przedsiębiorstwa;
• wartość pomocy nie przekracza, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z Sekcją 3.1 Komunikatu, kwoty 800 000 EUR na jedno przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów unijnych.
   

Należy jednak wskazać, iż wskazany wyżej limit 800 000 EUR nie wchodzi w zakres pomocy de minimis, będącej formą wsparcia publicznego przedsiębiorcy udzielanej przez państwo członkowie Unii Europejskiej, które nie może przekroczyć kwoty 200.000,00 EUR w okresie trzech lat kalendarzowych. W związku z powyższym wartość dotychczas otrzymanej pomocy de minimis nie ma wpływu na możliwą do otrzymania wartość pomocy publicznej, o której mowa powyżej, zatem przedsiębiorca może otrzymać jednocześnie pomoc de minimis w wysokości do 200 000 EUR oraz pomoc publiczną w wysokości do 800 000 EUR, do której zaliczane jest dofinansowanie na podstawie art. 15zzb ustawy.